ที่อาคารศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมกับสถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล เปิดตัว “รายงานสุขภาพคนไทย ปี 2568” นำเสนอสัญญาณเตือนสำคัญของสังคมไทย ผ่าน 10 ตัวชี้วัด เรื่องสุขภาพจิตคนไทย เปิด 10 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ ปี 2568 พร้อมเรื่องพิเศษประจำฉบับ เรื่อง “เกิดน้อยกู่ไม่กลับ ต้องปรับและรับมืออย่างไร” มุ่งสะท้อนปัญหาอัตราการเกิดที่ลดลงและภาพรวมสุขภาวะคนไทย
นพ.พงศ์เทพ วงศ์วัชรไพบูลย์ ผู้จัดการกองทุน สสส. กล่าวว่า สสส. จัดทำรายงานสุขภาพคนไทยต่อเนื่องตั้งแต่ปี 2546 ตามแผนพัฒนาระบบและกลไกสนับสนุนเพื่อการสร้างเสริมสุขภาพ เพื่อคืนข้อมูลที่สำคัญด้านสุขภาวะต่อสังคมไทยและเปิดพื้นแลกเปลี่ยนเรียนรู้เชิงวิชาการจากสถานการณ์สุขภาพในหลากหลายมิติ ไม่จำกัดเพียงแค่สุขภาพร่างกายและสุขภาพจิตใจของคนไทย แต่สะท้อนให้เห็นถึงพลวัตของระบบสุขภาพที่มีความสอดคล้องกับการขับเคลื่อนเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และนโยบายของภาครัฐ รายงานสุขภาพคนไทย ปี 2568 มี 4 ส่วนหลักสำคัญ 1.หมวดตัวชี้วัด “สุขภาพจิตคนไทย” นำเสนอข้อมูลสถานการณ์และปัจจัยที่ส่งผลต่อปัญหาสุขภาพจิตในไทย พร้อมนำเสนอตัวชี้วัดเรื่องนโยบายและกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพจิต 2.สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ นำประเด็นที่อยู่ในความสนใจของสังคมไทยในรอบปีที่ผ่านมา พร้อมสะท้อนข้อเสนอแนวทางพัฒนานโยบายด้านสุขภาพ 3.เรื่องพิเศษประจำฉบับ เรื่องเกิดน้อยกู่ไม่กลับ ต้องปรับและรับมืออย่างไร นำเสนอปัญหาอัตราการเกิดที่ลดลง 4.ผลงานดีๆ เพื่อสุขภาพคนไทย นำเสนอความสำเร็จทางการแพทย์และสาธารณสุข สสส. มุ่งหวังให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง นำรายงานสุขภาพคนไทย ปี 2568 ไปใช้ประโยชน์ ทั้งการพัฒนากำหนดนโยบาย ติดตามหรือขับเคลื่อนงานสร้างเสริมสุขภาพที่สอดคล้องกับสถานการณ์สุขภาพของคนไทย เป็นจุดเริ่มต้นของ ‘การสื่อสารทางสังคม’ ที่นำไปสู่การขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะ เพื่อสร้างสุขภาวะที่ดีให้กับประชาชน ผู้สนใจสามารถเข้าไปดาวน์โหลดรายงานฉบับสมบูรณ์ได้ที่เว็บไซต์ www.thaihealthreport.com”
รศ.ดร.เฉลิมพล แจ่มจันทร์ หัวหน้าโครงการจัดทำรายงานสุขภาพคนไทย ปี 2568 กล่าวว่า ตัวชี้วัด ปี 2568 นำเสนอสถิติในประเด็น “สุขภาพจิตคนไทย” ทั้งหมด 10 ตัวชี้วัด ที่สะท้อนสถานการณ์ แนวโน้ม และปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพจิตของคนไทยในมิติต่างๆ ทั้งในระดับบุคคล ครัวเรือน ชุมชน และสังคม โดยข้อมูลด้านสุขภาพจิต พบคนไทย 13.4 ล้านคน เคยประสบปัญหาสุขภาพจิตหรือโรคจิตเวช ขณะเดียวกันอัตราการฆ่าตัวตายสำเร็จในไทยยังคงมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา ในกลุ่มเยาวชนอายุ 15-29 ปี ที่ต้องเผชิญภาวะเครียด วิตกกังวล ซึมเศร้าและมีความเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายสูง มีสาเหตุมาจากการเรียน สื่อสังคมออนไลน์ (Fear of Missing Out : FOMO) ความรุนแรงในครอบครัวและความคาดหวังจากสังคม ในมิติสุขภาพจิตเชิงบวก พบกลุ่มวัยก่อนสูงอายุ 45–59 ปี มีระดับความสุขต่ำที่สุด สะท้อนถึงความเปราะบางทางอารมณ์ในช่วงเปลี่ยนผ่านของชีวิต ในด้านความรู้ พบคนไทย 1 ใน 3 มีความรอบรู้สุขภาพจิตในระดับสูง แต่ยังมีอคติและความเข้าใจผิด เช่น การมองว่าการฆ่าตัวตายคือ ความอ่อนแอ
สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ ปี 2568 ที่อยู่ในความสนใจของสังคม มี 10 สถานการณ์ ได้แก่ 1.แก้กฎหมายสุรา : จับตาผลกระทบด้านสังคมและสุขภาพ 2.บุหรี่ไฟฟ้า ภัยคุกคามสุขภาพที่บุกเกมรุก 3.กัญชาทางการแพทย์กับความสับสนทางนโยบาย 4.ประเทศไทยกับวันที่กาสิโนถูกกฎหมาย: อาจได้ไม่คุ้มเสีย 5.ถอดบทเรียน “ดิไอคอน” เพื่อไม่ตกเป็นเหยื่อ แชร์ลูกโซ่ 6.อุบัติเหตุรถบัสโดยสาร : หลากหลายคำถามเรื่องมาตรฐานความปลอดภัย 7.การจัดการน้ำท่วมในภาคเหนือ : ลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติ 8.ปลาหมอคางดำ กับการรับมือเอเลียนสปีชีส์ในไทย 9.ความซับซ้อนของมาตรการของรัฐในการจัดการกากของเสียอุตสาหกรรมและขยะอันตราย 10.ชีวิตติดหนี้: ปัญหาใหญ่ครัวเรือนไทยร
ศ.ดร.ภูเบศร์ สมุทรจักร สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวว่า เรื่องพิเศษฉบับนี้คือ เรื่องเกิดน้อยกู่ไม่กลับ อัตราการเกิดของคนไทยเดินทางเข้าสู่ภาวะต่ำสุด สาเหตุจากการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคม เช่น บทบาททางสังคมของผู้หญิงที่เปลี่ยนแปลงไป ค่าครองชีพที่สูงขึ้น การให้คุณค่ากับความสมดุลในชีวิต และความต้องการอิสรภาพของคนรุ่นใหม่ที่มองว่า “ลูก” อาจเป็นภาระที่ไม่สามารถรับผิดชอบได้ แม้ในต่างประเทศจะมีมาตรการกระตุ้นการเกิดที่หลากหลาย ตั้งแต่การสนับสนุนสถานเลี้ยงเด็ก การขยายเวลาลาคลอด การให้เงินอุดหนุน และการพัฒนาบริการสาธารณสุข แต่ก็ยังไม่สามารถเพิ่มความต้องการมีลูกได้ สะท้อนให้สังคมต้องปรับตัวและเตรียมรับมือกับผลกระทบในระยะยาว ทั้งการมุ่งไปที่การดูแลคุณภาพชีวิตของเด็กที่เกิดมาแล้วให้เติบโตอย่างมีคุณภาพ การสร้างระบบนิเวศที่ปลอดภัยและเอื้อต่อการพัฒนาของเด็กและเยาวชน การดึงดูดผู้ย้ายถิ่นที่มีคุณภาพ การปรับนิยามผู้สูงอายุ การขยายอายุเกษียณและการเตรียมรับมือกับสังคมสูงวัยระดับสุดยอด
