คณะรัฐมนตรี อนุมัติหลักการร่างพระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.)ข้อมูลข่าวสารของราชการ (ฉบับที่ ..) พ.ศ. …. ตามที่สำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรีเสนอ โดยมีสาระสำคัญเป็นที่สนใจ หลายประเด็น เช่น ให้คนต่างด้าวมีสิทธิเท่าเทียมกับคนไทยในการเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร ซึ่งต่อมามีการบิดเบือนข้อมูลข่าวสารในโลกโซเซียลไปว่าอย่างนี้โอนสัญชาติ ให้เลยดีมั้ย
ต้องอธิบายให้รับทราบถึงสาระสำคัญหลักของร่างแก้ไขกฎหมายดังกล่าวคือการกำหนดให้หน่วยงานของรัฐต้องจัดให้มีข้อมูลข่าวสารของราชการ ที่เป็นข้อมูลข่าวสารสาธารณะไว้ให้ประชาชนเข้าตรวจดูได้โดยไม่ต้องร้องขอ
ที่มาของการร่าง พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารสาธารณะ ฉบับแก้ไขดังกล่าว คณะอนุกรรมการเฉพาะกิจเพื่อพิจารณาแนวทางการเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารงานภาครัฐ ในคณะกรรมการประสานงานระหว่างสภานิติบัญญัติแห่งชาติและสภาขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ ได้เปิดเวทีรับฟังความคิดเห็นเมื่อวันที่ 22 กุมภาพันธ์ 2560 และวันที่ 27 มีนาคม 2561 ซึ่งนับเป็นการแก้ไขกฎหมายฉบับปี 2540 เพื่อให้มีสถานะเป็นกฎหมายกลางกำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการเปิดเผยข้อมูลข่าวสารสาธารณะที่อยู่ในความครอบครองของหน่วยงานรัฐให้สอดคล้องกับรัฐธรรมนูญที่บัญญัติให้ บุคคลและชุมชนย่อมมีสิทธิได้รับทราบและเข้าถึงข้อมูลข่าวสารสาธารณะ ที่ไม่ใช่ข้อมูลที่เกี่ยวกับความมั่นคงของรัฐหรือเป็นความลับของทางราชการ ที่มีเนื้อหาสาระสำคัญ อาทิ
– ข้อมูลข่าวสารสาธารณะ หมายถึงข้อมูลข่าวสารของราชการที่หน่วยงานของรัฐต้องเปิดเผยให้ประชาชนได้รับรู้ รับทราบ หรือตรวจสอบได้โดยไม่จำเป็นต้องร้องขอ
– หน่วยงานของรัฐ หมายถึง กระทรวง ทบวง กรมหรือส่วนราชการที่เรียกชื่ออย่างอื่นและมีฐานะเป็นกรม ราชการส่วนภูมิภาค ส่วนท้องถิ่น สังกัดรัฐสภา ศาลเฉพาะในส่วนที่ไม่เกี่ยวกับการพิจารณาพิพากษาคดี สำนักงานอัยการสูงสุด หน่วยงานอิสระของรัฐ รัฐวิสาหกิจตามกฎหมายว่าด้วยวิธีการงบประมาณ องค์การมหาชน สถาบัน อุดมศึกษาในกำกับของรัฐ องค์กรควบคุมการประกอบวิชาชีพและหน่วยงานหรือองค์กรที่ใช้อำนาจรัฐในทำนองเดียวกัน โดยหน่วยงานของรัฐ ต้องเปิดเผยข้อมูลข่าวสารสาธารณะในเรื่อง ผลการพิจารณาหรือคำวินิจฉัย นโยบาย แผนงาน โครงการ คู่มือ คำสั่ง สัญญาและการบริหารสัญญาสัมปทาน มติคณะรัฐมนตรี ให้ประชาชนเข้าตรวจดูได้ ตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่คณะกรรมการกำหนด และข้อมูลข่าวสารที่เปิดเผยให้ประชาชนเข้าดูได้ ถ้ามีส่วนที่ต้องห้ามมิให้เปิดเผยอยู่ด้วย ให้ลบหรือตัดทอนและไม่เปิดเผยข้อมูลข่าวสารส่วนนั้นได้
นอกจากนั้นข้อมูลข่าวสารของราชการที่ลงพิมพ์ในราชกิจจานุเบกษาหรือที่เปิดเผยให้ประชาชนได้ค้นคว้า แล้ว หากบุคคลขอข้อมูลข่าวสารอื่นๆ หน่วยงานต้องจัดหาให้ภายในเวลาอันสมควร แต่ไม่เกิน 30 วันนับแต่วันขอ เว้นแต่ผู้ขอจะขอจำนวนมากหรือบ่อยครั้งโดยไม่มีเหตุผลอันสมควร และให้หน่วยงานของรัฐเผยแพร่หรือเปิดเผย ข้อมูลข่าวสารของราชการทางอิเล็กทรอนิกส์ด้วย การเปิดเผยข้อมูลอย่างโปร่งใส ประชาชนสามารถเข้าถึงข้อมูลที่มีความเกี่ยวข้อง มีความจำเป็นหรือกระทบต่อสิทธิของตนเองได้ อีกทั้งเป็นการส่งเสริมให้ใส่ใจเรียนรู้ การทำงาน การบริหารงานและงบประมาณของภาครัฐเพื่อช่วยกันตรวจสอบการทำงานให้เป็นไปอย่างเปิดเผย โปร่งใสและ มีประสิทธิภาพ
และที่สำคัญไม่แบ่งแยกระหว่างคนไทยกับคนต่างด้าว ทุกคนถ้ามีส่วนได้ส่วนเสียกับเรื่องใดๆ ก็ควรเข้าถึงข้อมูลข่าวสารของราชการในเรื่องนั้นได้อย่างเท่าเทียมกันโดยไม่เลือกปฏิบัติ ซึ่งเป็นการส่งเสริม เคารพและปฏิบัติตามหลักสิทธิมนุษยชนที่ได้รับการยอมรับทั้งในระดับประเทศและต่างประเทศ สำหรับกระบวนการขั้นตอนทางกฎหมาย จะนำเข้าสู่การพิจารณาของสภานิติบัญญัติแห่งชาติ พิจารณาก่อนการประกาศบังคับใช้เป็นกฎหมายต่อไป
