นายประทีป เพ็งตะโก อธิบดีกรมศิลปากร เปิดเผยว่า จากการที่กลุ่มเทวสถานปราสาทพนมรุ้งปราสาทเมืองต่ำ และปราสาทปลายบัด ได้รับการขึ้นบัญชีรายชื่อเบื้องต้นมรดกโลก ในการประชุมคณะกรรมการมรดกโลกสมัยสามัญครั้งที่ 43 ณ สาธารณรัฐอาเซอร์ไบจานเมื่อปี 2562
กรมศิลปากร จึงจัดทำโครงการศึกษาขุดค้นโบราณคดีกลุ่มเทวสถานปราสาทพนมรุ้ง ปราสาทเมืองต่ำ และปราสาทปลายบัด สู่มรดกโลกขึ้น เพื่อศึกษาสำรวจรวบรวมข้อมูล และขุดค้นทางโบราณคดีในพื้นที่กลุ่มเทวสถานและแหล่งใกล้เคียง เมื่อขุดค้นทางโบราณคดี ณ แหล่งโบราณคดีโคกขี้เหล็ก อำเภอประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของโครงการสู่มรดกโลก ประจำปี2564
ผลการขุดค้นทางโบราณคดี พบว่า แหล่งโบราณคดีแห่งนี้เป็นแหล่งโลหกรรมสมัยโบราณ พบเตาถลุงโลหะเหล็กจำนวนทั้งสิ้น 7 เตา เป็นเตาถลุงทรงอ่าง และเตาผนังสูงสร้างด้วยดินเหนียวปั้น และไม้ขึ้นเป็นโครงสร้างรูปร่างของเตาตามแบบที่ต้องการ จากนั้นใช้ไฟเผาเพื่อให้ดินจับตัวกันแข็ง และใช้น้ำดินฉาบซ้ำเพื่อให้ผิวเตาเรียบ มีการซ่อมแซมเพื่อใช้งานซ้ำต่อเนื่องเโบราณวัตถุที่พบ ได้แก่ ตะกรัน ชิ้นส่วนลูกรัง ชิ้นส่วนเบ้าดินเผา ชิ้นส่วนท่อดินเผา ชิ้นส่วนตัวอุด
ปัจจุบันอยู่ในระหว่างขั้นตอนการวิเคราะห์โบราณวัตถุที่ได้จากการขุดค้นทางโบราณคดี สันนิษฐานเบื้องต้นว่า แหล่งโบราณคดีแห่งนี้ คือ แหล่งถลุงโลหะเหล็ก ระดับชุมชนหมู่บ้าน สมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลายสมัยเหล็กถึงประมาณพุทธศตวรรษที่ 15 แหล่งโบราณคดีโคกขี้เหล็ก จึงเป็นหนึ่งแหล่งโบราณคดีที่สำคัญในการศึกษาพัฒนาการทางเทคโนโลยีและวิถีชีวิตของคนโบราณในแถบพื้นที่เขาพนมรุ้ง เมืองต่ำ และเขาปลายบัด โดยผลจากการศึกษาจะเป็นข้อมูลทางวิชาการประกอบการเรียบเรียงเอกสารฉบับสมบูรณ์ นำเสนอกลุ่มเทวสถานปราสาทพนมรุ้งมุ่งสู่มรดกโลกต่อไป
