นายกิตติพันธ์ พานสุวรรณ อธิบดีกรมศิลปากร พร้อมด้วย ศ.กิตติคุณ ดร.ชลดา เรืองรักษ์ลิขิต และศ.กิตติคุณสุกัญญา สุจฉายา คณะกรรมการวรรณคดีแห่งชาติ แถลงข่าวการประกาศยกย่องวรรณคดีเรื่อง มหาชาติคำหลวง เป็นวรรณคดีแห่งชาติ ประจำปี 2565 โดยนายกิตติพันธ์ กล่าวว่า คณะกรรมการวรรณคดีแห่งชาติ ร่วมกันพิจารณาคัดเลือกหนังสือวรรณคดีที่มีคุณค่าโดดเด่น ทั้งความงดงามทางวรรณศิลป์ รวมถึงแนวคิดด้านสังคม จริยธรรม จารีตประเพณีและวัฒนธรรม อันทรงอิทธิพลต่อสังคมไทย เพื่อประกาศยกย่องให้เป็น วรรณคดีแห่งชาติ โดยในปี2565 มีมติเห็นชอบให้ประกาศยกย่องวรรณคดีเรื่อง มหาชาติคำหลวง เป็นวรรณคดีแห่งชาติ ซึ่งเป็นวรรณคดีที่เล่าเรื่องราวของพระเวสสันดรอันเป็นพระชาติสุดท้ายของพระโพธิสัตว์ซึ่งได้บำเพ็ญบารมีครบถ้วนทั้ง 10 ประการก่อนตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
อธิบดีกรมศิลปากร กล่าวอีกว่า ตามประวัติของวรรณคดีมหาชาติคำหลง สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถแห่งกรุงศรีอยุธยา โปรดเกล้าฯ ให้ประชุมนักปราชญ์ราชบัณฑิตร่วมกันแปลแต่งขึ้นจากเรื่องเวสสันดรชาดก ซึ่งเป็นภาษาบาลีในพระไตรปิฎกเป็นคำประพันธ์ภาษาไทยเมื่อปี 2025 แบ่งเนื้อหาออกเป็น 13 กัณฑ์ แต่งด้วยคำประพันธ์ประเภทร่าย โคลง ฉันท์ และกาพย์อันไพเราะงดงามโดยมหาชาติคำหลวงได้รับการยกย่องให้เป็นต้นแบบการแปลแต่งวรรณคดีพระพุทธศาสนาเรื่องอื่น ๆ และเป็นต้นแบบการแต่งคำประพันธ์ในสมัยหลัง จึงถือเป็นวรรณคดีเรื่องสำคัญที่ทรงคุณค่าในด้านวรรณศิลป์ ทั้งยังให้ความรู้เกี่ยวกับสังคมและประเพณีวัฒนธรรมไทย รวมถึงคติความเชื่อโดยเฉพาะเรื่องการให้ทาน อย่างไรก็ตาม กรมศิลปากร จะมีการจัดพิมพ์หนังสือเพื่อพิมพ์เผยแพร่วรรณคดีมหาชาติคำหลวงมอบให้สถาบันการศึกษา ห้องสมุดต่างๆ เพื่อให้เด็กและเยาวชน รวมถึงประชาชนได้ศึกษาต่อไป ทั้งนี้เมื่อ ปี 2553 กรมศิลปากร ได้ประกาศยกย่องวรรณคดีเรื่อง “ไตรภูมิกถา” ให้เป็นยอดของวรรณคดีสมัยสุโขทัย ต่อมา ในปี 2558 ประกาศยกย่องพระราชนิพนธ์บทละครเรื่อง “รามเกียรติ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช” เป็นวรรณคดีแห่งชาติมาแล้ว
