สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ ชวนชม “พาเหรดดาวเคราะห์” หรือดาวเคราะห์เรียงตัวในแนวเดียวกันบนท้องฟ้า พร้อมกันในช่วงหัวค่ำ ได้แก่ ดาวเสาร์ ดาวพุธ ดาวศุกร์ ดาวพฤหัสบดีและดาวอังคาร ที่สามารถสังเกตได้ด้วยตาเปล่า รวมถึงดาวเนปจูน ดาวยูเรนัส ที่สังเกตเห็นได้หากมองผ่านกล้องโทรทรรศน์ จึงเป็นโอกาสดีที่จะชมดาวเคราะห์ต่างๆ ได้พร้อมๆ กัน ให้ข้อมูลว่า เมื่อมองจากโลกจะเห็นดาวเคราะห์ในระบบสุริยะปรากฏเรียงกันบนท้องฟ้าในช่วงหัวค่ำ โดยสามารถสังเกตได้ด้วยตาเปล่า รวมถึงดาวเนปจูน ดาวยูเรนัส ที่สังเกตเห็นได้หากมองผ่านกล้องโทรทรรศน์ จึงเป็นโอกาสดีที่จะชมดาวเคราะห์ต่างๆ ได้พร้อมๆ กัน โดยปรากฏการณ์นี้ จะมีให้เห็นตั้งแต่วันที่ 17-28 กุมภาพันธ์ 2568
สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า แม้จะเห็นว่าดาวเรียงตัวกัน แต่ในความจริงดาวเคราะห์ไม่ได้โคจรเรียงตามกันแต่อย่างใด เป็นเพียงความสวยงามของปรากฏการณ์ท้องฟ้ายามค่ำคืนในมุมมองจากโลกและเกิดขึ้นไม่บ่อยครั้งนัก โดยเกิดจากดาวเคราะห์ในระบบสุริยะแต่ละดวงโคจรมาอยู่ในตำแหน่งที่สามารถมองเห็นได้ในช่วงเวลาเดียวกัน จากมุมมองของผู้สังเกตบนโลก
โดยทั่วไปแล้ว ดาวเคราะห์ทุกดวงจะปรากฏตามระนาบสุริยวิถี (แนวการขึ้นตกของดวงอาทิตย์) เป็นปกติ จึงไม่ใช่เรื่องแปลก ยิ่งมองในมุมจากอวกาศ จะยิ่งพบว่าการเรียงตัวของดาวเคราะห์นั้นไม่ได้สอดคล้องกับการเรียงแถวในวงโคจร แต่สิ่งที่พิเศษจริงๆ คือ การที่ดาวเคราะห์ทุกดวง ปรากฏบนท้องฟ้าพร้อมกันในช่วงหัวค่ำ
โดยช่วงเดือนมกราคม 2568 ดาวเสาร์ ดาวศุกร์ ดาวเนปจูน ดาวยูเรนัส ดาวพฤหัสบดีและดาวอังคาร จะปรากฏเรียงกันในช่วงหัวค่ำ ยกเว้นดาวพุธ ที่ยังคงปรากฏในช่วงรุ่งเช้า แต่หลังจากวันที่ 10 กุมภาพันธ์ 2568 เป็นต้นไป ดาวพุธจะเปลี่ยนมาปรากฏในช่วงหัวค่ำ ร่วมกับดาวเคราะห์อื่นๆ
นอกจากนี้ ในวันที่ 1 มีนาคม 2568 ซึ่งตรงกับดวงจันทร์ข้างขึ้น 1 ค่ำ ดาวเคราะห์ทุกดวงในระบบสุริยะ รวมถึงดวงจันทร์ จะปรากฏพร้อมกันบนท้องฟ้า เรียงตัวตามแนวเส้นสุริยะวิถี โดยจะปรากฏในลักษณะนี้ไปตลอดจนถึงต้นเดือนมีนาคม ก่อนที่ดาวเสาร์จะเปลี่ยนไปปรากฏในช่วงรุ่งเช้า หลังวันที่ 12 มีนาคม 2568 เป็นต้นไป
หนึ่งวันที่โลกหมุนรอบตัวเอง ดาวเคราะห์ทุกดวงจะขึ้นจากขอบฟ้าทางทิศตะวันออกและตกลับขอบฟ้าทางทิศตะวันตก ลักษณะเดียวกันกับดวงอาทิตย์ แต่เนื่องจากเราสามารถเห็นดาวเคราะห์ได้ในช่วงกลางคืนเท่านั้น เช่น “ดาวศุกร์” ที่คนไทยมักจะรู้จักกันในชื่อ “ดาวประกายพรึก” ปรากฏในช่วงรุ่งเช้า และ “ดาวประจำเมือง” ปรากฏในช่วงหัวค่ำ ซึ่งเป็นดาวดวงเดียวกัน และไม่สามารถสังเกตเห็นได้พร้อมกันในคืนเดียว ขึ้นอยู่กับว่าในช่วงนั้นดาวศุกร์ขึ้น – ตก ก่อนหรือหลังดวงอาทิตย์ ดาวเคราะห์อื่นๆ ก็เช่นกัน แต่ละดวง และแต่ละช่วงเวลา จะปรากฏช่วง “หัวค่ำ” หรือ “เช้ามืด” ในคืนหนึ่งๆ เสมอ
สำหรับดาวเคราะห์วงนอก เช่น ดาวอังคาร ดาวพฤหัสบดี และดาวเสาร์ หากโคจรอยู่ในตำแหน่งตรงข้ามดวงอาทิตย์ (opposition) หมายถึง ดวงอาทิตย์ โลก และดาวเคราะห์โคจรมาอยู่ในแนวระนาบเดียวกัน โดยมีโลกอยู่ตรงกลาง เป็นช่วงที่เราเรียกว่า ปรากฏการณ์ดาวเคราะห์ใกล้โลก จะสามารถสังเกตเห็นได้เกือบตลอดทั้งคืน เช่น ดาวอังคาร ที่เพิ่งจะผ่านตำแหน่งตรงข้ามดวงอาทิตย์ไปเมื่อวันที่ 16 มกราคม 2568 ที่ผ่านมา
ดังนั้น ในช่วงเดือนมกราคม – มีนาคม 2568 ที่ดาวเคราะห์ในระบบสุริยะจะปรากฏพร้อมกันในช่วงหัวค่ำเช่นนี้จึงนับว่าเป็นปรากฏการณ์ท้องฟ้าที่หาชมได้ยาก ผู้สนใจสามารถติดตามชม “พาเหรดดาวเคราะห์” หรือ “ดาวเคราะห์เรียงกัน” ได้แก่ ดวงจันทร์ ดาวเสาร์ ดาวพุธ ดาวเนปจูน ดาวศุกร์ ดาวยูเรนัส ดาวพฤหัสบดี และดาวอังคาร ได้ตามช่วงเวลา วันที่ 17 ก.พ. – 28 ก.พ. 68 (Highlight) ปรากฏพร้อมกันทุกดวง ยกเว้นดวงจันทร์, วันที่ 1 มี.ค. – 5 มี.ค. 68 (Highlight) ปรากฏพร้อมกันทุกดวง, วันที่ 6 มี.ค. – 15 มี.ค. 68 ปรากฏพร้อมกันทุกดวง ยกเว้นดาวเสาร์
