ครม. เห็นชอบแนวทางลดขั้นตอน และปรับปรุงแผนที่ One Map ให้ถูกต้อง ทันสมัย ไม่ทับซ้อน

แนวทางปฏิบัติเพื่อลดขั้นตอนและเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงานปรับปรุงแผนที่แนวเขตที่ดินของรัฐแบบบูรณาการ มาตราส่วน 1 : 4000 (One Map)

คณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบตามที่ สำนักงานคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ (สคทช.) เสนอ ดังนี้

1. เห็นชอบแนวทางปฏิบัติเพื่อลดขั้นตอน และเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงานปรับปรุงแผนที่แนวเขตที่ดินของรัฐแบบบูรณาการมาตราส่วน 1 : 4000 (แนวทางปฏิบัติฯ) เพื่อให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องใช้เป็นแนวทางปฏิบัติต่อไป

2. ขอยกเว้นการปฏิบัติตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2555 (เรื่อง การเสนอร่างพระราชกฤษฎีกากำหนดแนวเขตที่ดินให้เป็นพื้นที่ดำเนินการตามกฎหมาย) ที่กำหนดให้หน่วยงานเจ้าของเรื่องต้องประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้ได้ข้อยุติเสียก่อนว่า แนวเขตในการดำเนินการตามร่างกฎหมายดังกล่าวเป็นแนวเขตที่สามารถเข้าดำเนินการได้และไม่ทับซ้อนกับแนวเขตที่ได้มีการกำหนดไว้เป็นพื้นที่ดำเนินการตามกฎหมายอื่น และขอยกเว้นการปฏิบัติตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 22 มีนาคม 2565 (เรื่อง แนวทางปฏิบัติเกี่ยวกับกรณีการตราร่างกฎหมายหรือร่างอนุบัญญัติที่ต้องจัดให้มีแผนที่ท้าย) ที่กำหนดให้หน่วยงานของรัฐผู้เสนอร่างกฎหมายหรือร่างอนุบัญญัติตรวจสอบความถูกต้องของท้องที่การปกครอง แนวเขตการปกครองที่จำเป็นต้องระบุในเนื้อหาของร่างกฎหมายหรือร่างอนุบัญญัติและแผนที่ท้ายอันเป็นข้อเท็จจริงและรายละเอียดเชิงพื้นที่ให้เป็นปัจจุบัน รวมทั้งต้องมีผลตรวจสอบและรับรองความถูกต้องของท้องที่การปกครอง และแนวเขตการปกครองจากกรมการปกครอง เสนอคณะรัฐมนตรีมาพร้อมกับร่างกฎหมายหรือร่างอนุบัญญัตินั้นด้วย ทั้งนี้ เฉพาะกรณีการดำเนินการปรับปรุงแผนที่แนวเขตที่ดินของรัฐแบบบูรณาการ มาตราส่วน 1 : 4000 (แผนที่ One Map)

3. ขอให้มอบหมายกรมธนารักษ์ กรมที่ดิน กรมป่าไม้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กรมพัฒนาที่ดิน สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ กรมส่งเสริมสหกรณ์ กรมการปกครอง กรมแผนที่ทหาร สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตในภาครัฐ (ป.ป.ท.) สำนักงานคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ (สคทช.) และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ปฏิบัติให้เป็นไปตามแนวทางปฏิบัติเพื่อลดขั้นตอน และเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงานปรับปรุงแผนที่ One Map ดังกล่าว

สาระสำคัญของเรื่อง

สำนักงานคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ (สคทช.) รายงานว่า

1. การดำเนินการปรับปรุงแผนที่ One Map มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ประเทศไทยมีแนวเขตที่ดินของรัฐที่ถูกต้อง ทันสมัย ไม่ทับซ้อนกัน อยู่บนพื้นฐานมาตราส่วน 1 : 4000 ให้ทุกส่วนราชการใช้และยึดถือในแนวทางเดียวกัน เพื่อให้การบริหารจัดการทรัพยากรที่ดินของประเทศมีเอกภาพและประสิทธิภาพ ภายใต้กรอบแนวคิด “หนึ่งพื้นที่ หนึ่งหน่วยงานรับผิดชอบ” (One Land, One Law) โดยแบ่งพื้นที่ดำเนินการออกเป็น 7 กลุ่ม ๆ ละ 11 จังหวัด ซึ่งที่ผ่านมาคณะรัฐมนตรีให้ความเห็นชอบแล้ว 4 กลุ่ม โดยกำหนดให้หน่วยงานที่มีที่ดินของรัฐ ปรับปรุงแก้ไขกฎหมายที่เกี่ยวข้องให้สอดคล้องกับผลการดำเนินการ One Map ให้แล้วเสร็จ ภายใน 360 วัน
อาจขอขยายระยะเวลาการดำเนินการต่อคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ (คทช.) ได้ตามเหตุผลความจำเป็นแต่ไม่เกิน 180 วัน อย่างไรก็ตาม ในทางปฏิบัติหน่วยงานยังดำเนินการไม่แล้วเสร็จ เช่น พื้นที่กลุ่มที่ 1 จำนวน 11 จังหวัด ครบกำหนดเมื่อวันที่ 3 สิงหาคม 2566 ยังดำเนินการไม่แล้วเสร็จ เนื่องจากแต่ละหน่วยงานมีข้อจำกัดด้านบุคลากร งบประมาณ และมีขั้นตอน กระบวนการตามกฎหมาย และระเบียบที่จะต้องปฏิบัติจำนวนมาก

นอกจากนี้ ยังพบว่าในการปรับปรุงแก้ไขกฎหมายที่เกี่ยวข้องให้สอดคล้องกับผลการดำเนินการ One Map นั้น หน่วยงานต่าง ๆ ยังต้องปฏิบัติตามมติคณะรัฐมนตรีอีก 2 ฉบับ ได้แก่ มติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2555 ซึ่งได้กำหนดให้หน่วยงานเจ้าของเรื่องประสานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้ได้ข้อยุติว่า สามารถดำเนินการได้และไม่ทับซ้อนกับแนวเขตที่ดินของรัฐตามกฎหมายอื่น และมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 22 มีนาคม 2565 ซึ่งได้กำหนดให้ตรวจสอบความถูกต้องของแนวเขตการปกครองและรับรองความถูกต้องจากกรมการปกครอง อันทำให้เกิดความซ้ำซ้อนและความล่าช้าในการที่จะดำเนินการให้แล้วเสร็จทันตามกรอบระยะเวลาที่คณะรัฐมนตรีกำหนด

2. คทช. ในคราวประชุมครั้งที่ 3/2566 เมื่อวันที่ 31 ตุลาคม 2566 ได้รับทราบประเด็นปัญหาดังกล่าว และพิจารณาแล้วเห็นควรจะต้องมีการลดขั้นตอนและเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงานปรับปรุงแผนที่ One Map รวมถึงการขอยกเว้นมติคณะรัฐมนตรีทั้ง 2 ฉบับ (มติคณะรัฐมนตรี 28 กุมภาพันธ์ 2555 และ 22 มีนาคม 2565) เนื่องจากแนวทางปฏิบัติตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2555 เป็นหลักการเดียวกันกับการดำเนินงานปรับปรุงแผนที่ One Map ซึ่งคณะอนุกรรมการปรับปรุงแผนที่แนวเขตที่ดินของรัฐแบบบูรณาการ มาตราส่วน 1 : 4000 (One Map) และแก้ไขปัญหาแนวเขตที่ดินของรัฐ (คณะอนุกรรมการ One Map) มีหน้าที่และอำนาจในการพิจารณาปรับปรุงแนวเขตที่ดินของรัฐให้สอดคล้องได้ข้อยุติ ไม่ทับซ้อนกันประกอบกับตามคำสั่งแต่งตั้งคณะอนุกรรมการ One Map หรือคณะทำงานมีผู้แทนหน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้องร่วมเป็นองค์ประกอบอยู่แล้ว รวมถึงมีผู้แทนกรมการปกครองซึ่งมีหน้าที่ในการพิจารณาแนวเขตการปกครอง ด้วยเหตุนี้ คทช. จึงได้มีมติเห็นชอบในหลักการให้ สคทช. กำหนดแนวทางปฏิบัติเกี่ยวกับการปรับปรุงแผนที่ One Map และนำเสนอคณะรัฐมนตรีพิจารณาและเมื่อคณะรัฐมนตรีเห็นชอบผลการดำเนินการ One Map แล้ว ให้นำไปจัดทำแผนที่แนบท้ายกฎหมายโดยไม่ต้องแจ้งเวียนให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องตรวจสอบตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2555 และเมื่อวันที่ 22 มีนาคม 2565 และให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องพิจารณาปรับปรุงลดขั้นตอนในการจัดทำแผนที่แนบท้ายกฎหมายด้วย

3. สคทช. ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจำนวน 13 หน่วยงาน ได้จัดทำแนวทางปฏิบัติเพื่อลดขั้นตอน และเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงานปรับปรุงแผนที่ One Map โดยแนวทางฯ มีสาระสำคัญแบ่งออกเป็น 3 ส่วน ดังนี้

3.1 ส่วนที่หนึ่ง การกำหนดแนวทางการดำเนินงานปรับปรุงแผนที่ One Map ก่อนเสนอคณะรัฐมนตรีพิจารณาให้ความเห็นชอบ ซึ่งมีขั้นตอนที่สำคัญ ประกอบด้วย

(1) การจัดเตรียมข้อมูล

(2) การจัดทำแผนปฏิบัติการกลุ่มพื้นที่และจังหวัด กรอบระยะเวลา งบประมาณ บุคลากรรับผิดชอบ

(3) การจัดเตรียมข้อมูลเส้นแนวเขตที่ดินของรัฐ เส้นแนวเขตการปกครอง เอกสารหลักฐานที่เกี่ยวข้อง

(4) การตรวจสอบและรับรองความถูกต้องของหน่วยงาน

(5) การนำข้อมูลเข้าระบบเพื่อบันทึกเป็นฐานข้อมูล

(6) การดำเนินการปรับปรุงแผนที่ One Map ตามหลักเกณฑ์ที่กำหนด

(7) การนำเรื่องเสนอคณะอนุกรรมการ One Map และคณะทำงานที่เกี่ยวข้อง 

(8) การรับรองผลการดำเนินการ

(9) การนำเรื่องเสนอ คทช. และคณะรัฐมนตรีเพื่อพิจารณา

3.2 ส่วนที่สอง การกำหนดแนวทางปฏิบัติการดำเนินงานปรับปรุงแผนที่ One Map หลังจากที่คณะรัฐมนตรีให้ความเห็นชอบ ซึ่งมีขั้นตอนที่สำคัญ ประกอบด้วย

(1) การปรับปรุงแก้ไขกฎหมายที่เกี่ยวข้องของแต่ละหน่วยงานตามผลการดำเนินงานปรับปรุงแผนที่ One Map ที่คณะรัฐมนตรีให้ความเห็นชอบแล้วภายในระยะเวลาที่กำหนด

(2) การเร่งดำเนินการชี้แจงสร้างการรับรู้ความเข้าใจแก่ทุกภาคส่วน

(3) แนวทางการแก้ไขปัญหากรณีมีผู้ได้รับผลกระทบหรือการแก้ไขปัญหาอื่นๆ ที่อาจเกิดขึ้น เช่น พบความคลาดเคลื่อน ความไม่สมบูรณ์ของข้อมูลให้นำเรื่องเสนอคณะอนุกรรมการ One Map หรือคณะอนุกรรมการอื่นภายใต้ คทช. เพื่อพิจารณาและนำเสนอ คทช. เพื่อให้ความเห็นชอบต่อไป

3.3 ส่วนที่สาม การเสนอขอยกเว้นการปฏิบัติตามมติคณะรัฐมนตรี จำนวน 2 ฉบับ คือ มติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2555 และ 22 มีนาคม 2565 เฉพาะกรณีการดำเนินงานปรับปรุงแผนที่ One Map เพื่อเป็นการลดขั้นตอน ลดความซ้ำซ้อนของการดำเนินงาน เนื่องจากแนวทางปฏิบัติที่กำหนดขึ้นใหม่นี้ สามารถทดแทนการดำเนินการตามมติคณะรัฐมนตรีดังกล่าวได้

4. คทช. พิจารณาในคราวประชุมครั้งที่ 2/2567 เมื่อวันที่ 7 พฤศจิกายน 2567 ซึ่งที่ประชุมมีมติเห็นชอบแนวทางปฏิบัติเพื่อลดขั้นตอน และเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงาน One Map รวมทั้งเห็นชอบให้ขอยกเว้นการปฏิบัติตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2555 และเมื่อวันที่ 22 มีนาคม 2565 เฉพาะกรณีการดำเนินการ One Map โดยมอบหมายให้ สคทช. นำเรื่องเสนอคณะรัฐมนตรีพิจารณาต่อไป