จากกรณีปัญหาแม่น้ำสาละวินมีความขุ่นผิดปกติ กรมควบคุมมลพิษ (คพ.) ได้กำหนดจุดตรวจวัดคุณภาพสิ่งแวดล้อมและลงพื้นที่เก็บตัวอย่างคุณภาพน้ำและตะกอนดินในแม่น้ำสาละวินและลำน้ำสาขา ในพื้นที่ จ.แม่ฮ่องสอน ครั้งที่ 1 ระหว่างวันที่ 12-13 พ.ย.68 ใช้วิธีการเก็บตัวอย่างและตรวจวิเคราะห์ ด้วยวิธีตามประกาศกรมควบคุมมลพิษ และ standard methods for the examination of water and wastewater
ผลการตรวจสอบจากห้องปฏิบัติการสิ่งแวดล้อม คพ. พบว่า คุณภาพน้ำในแม่น้ำสาละวิน จำนวน 13 จุด ตั้งแต่ชายแดนไทย-เมียนมา ต.แม่คง อ.แม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอน จนถึงบ้านสบเมย ม.4 ต.แม่สามแลบ อ.สบเมย จ.แม่ฮ่องสอน มีค่าสารหนูเกินค่ามาตรฐานคุณภาพน้ำในแหล่งน้ำผิวดิน ทุกจุดตรวจวัด (ค่ามาตรฐานไม่เกิน 0.01 มิลลิกรัมต่อลิตร (มก./ล.)) ส่วนค่าตะกั่ว เกินค่ามาตรฐาน 1 จุด (ค่ามาตรฐานไม่เกิน 0.05 มิลลิกรัมต่อลิตร (มก./ล.)) ขณะที่ค่าปรอท ทุกจุดไม่เกินค่ามาตรฐาน
ส่วนลำน้ำสาขา จำนวน 5 จุด คุณภาพน้ำเป็นไปตามค่ามาตรฐานที่กำหนด
แม่น้ำสาละวิน SAL01 ผาตั้ง ชายแดนไทย-เมียนมา ต.แม่คง อ.แม่สะเรียง มีค่าสารหนู 0.023 มก./ล. SAL02 บริเวณหน่วยอนุรักษ์พันธุ์สัตว์ป่าผาแดง ต.แม่คง อ.แม่สะเรียง มีค่าสารหนู 0.025 มก./ล. SAL03 บ้านจอท่า ต.แม่คง อ.แม่สะเรียง มีค่าสารหนู 0.023 มก./ล. SAL04 ฐานโกแกระ ต.แม่คง อ.แม่สะเรียง มีค่าสารหนู 0.027 มก./ล. SAL05 สบแงะ ต.แม่คง อ.แม่สะเรียง มีค่าสารหนู 0.024 มก./ล. SAL06 ป่าไม้อุมดา ต.แม่คง อ.แม่สะเรียง มีค่าสารหนู 0.025 มก./ล. SAL07 บ้านแม่สะเกิบ ต.แม่คง อ.แม่สะเรียง มีค่าสารหนู 0.027 มก./ล. SAL08 บ้านท่าตาฝั่ง ต.แม่ยวม อ.แม่สะเรียง มีค่าสารหนู 0.025 มก./ล. ค่าตะกั่ว 0.076 มก./ล. (ค่ามาตรฐานไม่เกิน 0.05 มก./ล.) SAL09 รอยต่อระหว่างพื้นที่อำเภอสบเมย-อำเภอแม่สะเรียง มีค่าสารหนู 0.028 มก./ล. SAL10 ท่าเรือหมู่บ้านแม่สามแลบ ต.แม่สามแลบ อ.สบเมย มีค่าสารหนู 0.029 มก./ล. SAL11 หย่อมบ้านปู่ทา ม.6 ต.แม่สามแลบ อ.สบเมย มีค่าสารหนู 0.024 มก./ล. SAL12 หย่อมบ้านพะละอึ ม.4 ต.แม่สามแลบ อ.สบเมย มีค่าสารหนู 0.027 มก./ล. SAL13 บ้านสบเมย ม.4 ต.แม่สามแลบ อ.สบเมย มีค่าสารหนู 0.029 มก./ล.
ลำน้ำสาขา PO01 ต.แม่คง อ.แม่สะเรียง, SAM01 ต.แม่สามแลบ อ.สบเมย, KEB01 แม่คง อ.แม่สะเรียง, PIN01 บ้านพะละอึ ต.แม่สามแลบ อ.สบเมย, MOE01 บ้านสบเมย ต.แม่สามแลบ อ.สบเมย ทุกจุดคุณภาพน้ำเป็นไปตามค่ามาตรฐานที่กำหนด
สำหรับการดำเนินงานในขั้นต่อไป กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จะทำหนังสือด่วนที่สุด แจ้งกระทรวงการต่างประเทศ เพื่อประสานแจ้งผลต่อประเทศเมียนมาและขอให้เมียนมาตรวจสอบคุณภาพน้ำและแหล่งกำเนิดมลพิษ ขณะที่ คพ. จะลงพื้นที่ทำความเข้าใจกับประชาชน เรื่องการใช้น้ำกินน้ำใช้ในชีวิตประจำวันและวิธีการปรับปรุงคุณภาพน้ำเบื้องต้นอย่างง่าย ซึ่งประชาชนส่วนใหญ่ใช้น้ำประปาภูเขาและได้ตรวจน้ำประปาภูเขาแล้วว่าไม่พบสารหนูแต่อย่างใด จึงไม่น่าจะมีผลกระทบอะไรในเรื่องนี้ แต่มี 4 ครอบครัวที่อาศัยอยู่ในแพริมน้ำและใช้น้ำโดยตรงจากแม่น้ำสาละวิน เจ้าหน้าที่ คพ. ได้แนะนำวิธีการปรับปรุงคุณภาพน้ำเบื้องต้น เมื่อครั้งลงพื้นที่ช่วงต้นเดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมาแล้ว
อย่างไรก็ตาม คพ.จะส่งเจ้าหน้าที่ลงพื้นที่พูดคุยกับชาวบ้านต่อไปอีกครั้งในอาทิตย์หน้า โดยกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จะเร่งหาแหล่งน้ำทางเลือก ทั้งน้ำสำหรับอุปโภคและการเกษตร ไม่ว่าจะเป็นแหล่งน้ำผิวดินหรือน้ำบาดาล ซึ่งกรมทรัพยากรน้ำและกรมทรัพยากรน้ำบาดาลได้ดำเนินการสำรวจเบื้องต้น และมีแผนจะเจาะบ่อบาดาล หรือหาแหล่งน้ำอื่น เพื่อบรรเทาผลกระทบให้ชุมชนต่อไป ส่วนผลการวิเคราะห์การปนเปื้อนในปลาและพืช ปัจจุบันหน่วยงานที่เกี่ยวข้องดำเนินการเก็บตัวอย่างแล้วและอยู่ระหว่างรอผลการวิเคราะห์
