วันคุ้มครองโลก (Earth Day) ตรงกับวันที่ 22 เมษายนของทุกปี ถือเป็นปฏิกิริยาที่มีต่อการเติบโตของอุตสาหกรรม ในช่วงการปฏิวัติอุตสาหกรรม มลพิษทางอากาศที่เพิ่มขึ้นอย่างทวีคูณผ่านการปล่อยมลพิษจากโรงงาน การเป็นเจ้าของรถยนต์ และระบบอำนวยความสะดวกทั่วไปของชีวิตมนุษย์ โดย “วันคุ้มครองโลก” ถูกประกาศขึ้นโดยโครงการสิ่งแวดล้อมสหประชาชาติ (United Nations Environment Program : UNEP) เมื่อวันที่ 22 เมษายน ค.ศ. 1970 (พ.ศ. 2513) เพื่อแสดงให้เห็นถึงความสำคัญ ความตื่นตัว ความตระหนักต่อประเด็นทางสิ่งแวดล้อมและเป็นโอกาสสำคัญที่จะทำให้ผู้คนออกมาช่วยกันเป็นกระบอกเสียงทางสิ่งแวดล้อมเพื่อสร้างสุขภาพที่ดีให้กับประชาชนและคนรุ่นต่อไปในอนาคต
ผู้ผลักดันให้เกิด “วันคุ้มครองโลก” อย่างเป็นทางการ
วุฒิสมาชิกวิสคอนซิน เกย์ลอร์ด เนลสัน อดีตผู้ว่าการรัฐวิสคอนซิน ผู้มีสมญาว่า “ผู้ว่าการนักอนุรักษ์” ถือเป็นคนสำคัญในการผลักดันให้เกิด “วันคุ้มครองโลก” ขึ้น เนลสันพร้อมกับเพื่อนร่วมงานรู้สึกหดหู่กับสภาพแวดล้อม
ที่เสื่อมโทรมในสหรัฐอเมริกา หลังจากการรั่วไหลของน้ำมันครั้งใหญ่ในแคลิฟอร์เนีย เนลสันจึงพยายามมองหาช่องทางให้สาธารณชนได้แสดงออก โดยมุ่งมาที่ประเด็นการสร้างจิตสำนึกต่อสิ่งแวดล้อม ซึ่งสมาชิกวุฒิสภาเนลสันได้ตัดสินใจขอให้ประธานาธิบดีจอห์น เอฟ. เคนเนดี ยกเรื่องสิ่งแวดล้อมขึ้นเป็นวาระแห่งชาติ เคเนดีเห็นด้วยและได้ออกเดินสายทั่วประเทศ เป็นเวลา 5 วัน 11 รัฐ ในช่วงเดือนกันยายน 1963 (พ.ศ. 2506) (ก่อนที่ประธานาธิบดีเคเนดีจะถูกลอบยิงเสียชีวิต) การเดินสายครั้งนั้นนับเป็นจุดเริ่มต้นของการริเริ่มวันคุ้มครองโลก จนในปี 1969 (พ.ศ. 2512) สมาชิกวุฒิสภาเนลสันได้ผลักดันให้มีการจัดการชุมนุมประชาชนระดับรากหญ้าทั่วประเทศขึ้น เพื่อให้แสดงความคิดเห็นในปัญหาสิ่งแวดล้อม และได้เชิญชวนให้ทุกๆ คนร่วมการชุมนุมเป็นจำนวนมาก ทำให้เกิดกระแสความห่วงใยในวิกฤตสิ่งแวดล้อมที่เป็นอยู่ของสังคมอเมริกันในขณะนั้น ซึ่งนำไปสู่การออกกฎหมายสิ่งแวดล้อมที่สำคัญการจัดตั้งหน่วยงานด้านสิ่งแวดล้อม และก่อตั้งวันคุ้มครองโลกขึ้นมา ซึ่งได้ขยายผลไปสู่ระดับนานาชาติ โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อสร้างความตระหนักและส่งเสริมการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมทั่วโลก
นอกจากเนลสันแล้ว เดนนิส เฮย์ส คืออีกหนึ่งบุคคลสำคัญที่ขับเคลื่อนให้งานนี้เกิดขึ้น ในฐานะผู้ประสานงาน ตลอดจนทีมงานที่ช่วยกันผลักดันอีก 85 คน ด้วยแนวคิดที่จะผลักดันให้วันคุ้มครองโลกเป็นงานในระดับชาติ
มีรูปแบบการเคลื่อนไหวจากฐานล่างขึ้นสู่ด้านบน ทีมงานได้ส่งหนังสือเชิญไปยังมหาวิทยาลัยต่างๆ องค์กร ตลอดจนหน่วยงานทางศาสนา และสื่อมวลชน ให้เข้าร่วมกิจกรรมต่างๆ ซึ่งได้รับความสนใจจากสื่อเป็นจำนวนมาก มีการนำเสนอข่าวเรื่องนี้หลายครั้ง และส่งผลให้ชาวอเมริกันประมาณ 20 ล้านคนออกมาเคลื่อนไหวและทำกิจกรรม เช่น การทำความสะอาดสวนสาธารณะ การเก็บขยะ ตลอดจนรณรงค์ปัญหาเรื่องมลพิษ
กรมการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ระบุว่า แนวคิดของ วันคุ้มครองโลก ในปี ค.ศ. 2025 (พ.ศ.2568) คือ “OUR POWER, OUR PLANET™” หรือ “พลังของเรา โลกของเรา” โดยมีเป้าหมายสำคัญคือ การสนับสนุนการเพิ่มขึ้นของพลังงานหมุนเวียน 3 เท่าภายในปี 2030 (พ.ศ.2573) โดยเน้นพลังงานจากแสงอาทิตย์ พลังงานลม พลังน้ำ ความร้อนใต้พิภพ และพลังงานจากกระแสน้ำ เพื่อรับมือกับภาวะโลกร้อนและลดการพึ่งพาเชื้อเพลิงฟอสซิลที่ก่อให้เกิดมลพิษ สิ่งที่ประชาชนสามารถมีส่วนร่วมดูแลสิ่งแวดล้อมได้ในชีวิตประจำวัน ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิดวันคุ้มครองโลก 2025 “OUR POWER, OUR PLANET™” เพื่อส่งเสริมการใช้พลังงานหมุนเวียนและการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก เช่น
1. ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้พลังงานไฟฟ้าในบ้าน : เน้นการลดการใช้ไฟฟ้าที่ไม่จำเป็นและการเลือกใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีประสิทธิภาพ เช่น ปิดไฟและถอดปลั๊กเครื่องใช้ไฟฟ้าเมื่อไม่ใช้งาน ใช้หลอดไฟ LED ที่ประหยัดพลังงาน ตั้งอุณหภูมิเครื่องปรับอากาศให้เหมาะสม หลีกเลี่ยงการเปิดตู้เย็นบ่อยๆ ตรวจสอบขอบยางประตูตู้เย็น
2. ส่งเสริมการเดินทางอย่างยั่งยืน : เน้นการลดการใช้รถยนต์ส่วนตัวที่ใช้น้ำมัน และหันมาใช้ทางเลือกที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากขึ้น เช่น เดินทางด้วยการเดินหรือปั่นจักรยานในระยะทางใกล้ๆ ใช้ระบบขนส่งสาธารณะ แชร์รถยนต์กับเพื่อนร่วมงานหรือคนในครอบครัว วางแผนการเดินทางล่วงหน้าเพื่อลดการเดินทางซ้ำซ้อน
3. จัดการขยะอย่างมีประสิทธิภาพ : เน้นการลดปริมาณขยะ การคัดแยกขยะ และการนำขยะกลับมาใช้ใหม่ เช่น ลดการใช้บรรจุภัณฑ์แบบใช้ครั้งเดียวทิ้ง พกถุงผ้าและแก้วน้ำส่วนตัวเมื่อไปซื้อของ คัดแยกขยะรีไซเคิล
เพื่อนำไปกำจัดอย่างถูกวิธี ทำปุ๋ยหมักจากเศษอาหารและใบไม้
4. ประหยัดน้ำ : เน้นการใช้น้ำอย่างรู้คุณค่าและลดการสูญเสียน้ำในชีวิตประจำวัน เช่น ปิดก๊อกน้ำให้สนิทเมื่อไม่ใช้งาน ซ่อมแซมท่อประปาที่รั่วซึม ใช้ฝักบัวอาบน้ำแทนการแช่อ่าง รองน้ำฝนไว้ใช้รดน้ำต้นไม้หรือทำความสะอาด
5. สนับสนุนผลิตภัณฑ์และธุรกิจที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม : เน้นการเลือกซื้อสินค้าและบริการที่คำนึงถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมตลอดวงจรชีวิต เช่น เลือกซื้อผลิตภัณฑ์ที่มีฉลากเขียวหรือฉลากประหยัดพลังงาน สนับสนุนสินค้าจากผู้ผลิตที่ใช้พลังงานหมุนเวียนในกระบวนการผลิต หรือมีการจัดการของเสียที่ดี เลือกซื้ออาหารตามฤดูกาลและผลิตในท้องถิ่นเพื่อลดการขนส่ง หลีกเลี่ยงผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของสารเคมีที่เป็นอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม
สำหรับกิจกรรมเนื่องในวันคุ้มครองโลก 22 เมษายน กรมการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อม ได้จัดกิจกรรมต่อเนื่องในทุกปี ซึ่งกิจกรรมเนื่องในวันคุ้มครองโลก 2025 ในปีนี้ ได้มีการจัดกิจกรรมในรูปแบบออนไลน์ ผ่าน Facebook Page กรมการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อม โดย
เชิญชวนลูกเพจสายกรีน แชร์ไอเดียในวันคุ้มครองโลก 2025” คุณสามารถมีส่วนร่วมในการดูแลสิ่งแวดล้อม ภายใต้ Theme “OUR POWER, OUR PLANET™” ได้อย่างไร ??? เพื่อลุ้นรับของรางวัล จำนวน 10 รางวัล
กติกา
1. แชร์ไอเดียมีส่วนร่วมในการดูแลสิ่งแวดล้อม ภายใต้ Theme ที่กำหนด และโดนใจที่สุด
2. กดไลก์ กดแชร์ โพสต์นี้ ตั้งค่าเป็นสาธารณะ
3. กดไลก์เพจ Facebook กรมการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อม
4. หมดเขตร่วมกิจกรรม 30 เมษายน 2568
5. ประกาศรางวัล 2 พฤษภาคม 2568
นอกจากนี้ยังได้จัดกิจกรรม “SAVE THE EARTH GAME” การอบรมและประกวด “บอร์ดเกมพิชิตโลกเดือด” ระดับประเทศ โดยเปิดรับสมัครผู้สนใจรวมทีม 2-3 คนต่อทีม อายุตั้งแต่ 15 ปีขึ้นไป เพื่อคัดเลือกเข้ารับการอบรมสร้างบอร์ดเกม พิชิตโลกเดือด ให้ผู้เล่นได้เรียนรู้เรื่องโลกร้อน ผ่านบอร์ดเกมสุดสนุก สร้างความตระหนักและร่วมกันแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมไปด้วยกัน โดยมีการประกาศรายชื่อทีมที่มีสิทธิ์เข้ารับการอบรมแล้วทั้งสิ้น 22 ทีม จากนี้ทุกทีมจะเข้ารับการอบรมในวันที่ 22-23 เมษายน และ 29 เมษายน 2568 จากนั้นทั้ง 22 ทีมจะส่งผลงานบอร์ดเกมสุดสร้างสรรค์ได้ตั้งแต่วันที่ 30 เมษายน-14 พฤษภาคม 2568 และประกาศผลวันที่ 20 พฤษภาคม 2568 โดยจะเปิดโอกาสให้เด็ก เยาวชนและประชาชน สามารถเล่นเกมพิชิตโลกเดือด ได้ทาง Facebook Page กรมการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อมต่อไป
